10.12.2010 r. Prezentacja regionalnego zwyczaju i obrzędu świątecznego w Orlovej

Serdecznie zapraszamy na kolejne wydarzenie realizowane w ramach projektu "Rydułtowskie spotkania kulturalne na pograniczu" -

"Prezentację regionalnego zwyczaju i obrzędu świątecznego w Orłowej"

Prezentacja odbędzie się 10.12.2010 r. w Domu Miejscowego Koła Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Republice Czech, w Orłowej Lutyni przy ul. Lutyńskiej 221.  

Prezentować będziemy wyroby rękodzieła, szopki bożonarodzeniowe, wieńce adwentowe, ozdoby i stroiki świąteczne wykonane przez  rydułtowski Klub Pikotki. Typowy śląski stół wigilijny prezentuje Koło Gospodyń Wiejskich Rydułtowy-Radoszowy. 

Święta Bożego Narodzenia to wyjątkowy czas, który bez względu na region, najchętniej spędzamy w gronie najbliższych. Każdy zakątek Polski ma swoje charakterystyczne obrzędy i zwyczaje świąteczne. Również Śląsk.

Typowy śląski stół wigilijny  

Do najbardziej charakterystycznych zup regionalnych należy grzybowa i barszcz czerwony z uszkami. Wśród ryb króluje oczywiście karp, pieczony na różne sposoby, w piekarnikach bądź na patelni. Tradycyjne danie podczas wieczerzy wigilijnej to kapusta z grzybami. Na śląskim stole nie może oczywiście zabraknąć makówek, zwanych też makiełkami.  Podstawowe składniki to mak, chałka, mleko, masło, miód. Typową śląską potrawą wigilijną jest również moczka. Przygotowywana z ciemnego piernika, migdałów, rodzynek, orzechów laskowych i dużej ilości wody, w której moczy się składniki.  

Zwyczaje świąteczne  

Zanim w śląskich domach zagościła choinka, ogromnie rozbudowany był na tym terenie kult żłobka, inaczej szopki lub betlejki. Bezpośrednio odwzorowywała ona swoim wyglądem szopkę kościelną, miała klasyczny, skromny wygląd - poza pasterzami nie było tam postaci świeckich, nie było też bogatych budynków odwzorowujących miejscową architekturę, jak to ma miejsce w szopkach krakowskich.

Choinka jako drzewko stojące w domu na Śląsku jest czymś stosunkowo nowym. Na wsi zaczęła się przyjmować w późnych latach trzydziestych XX w., a w niektórych rejonach dopiero po wojnie.

Istniał jednak zwyczaj wieszania w domu tzw. połaźnicy czy podłaźnicy - czubek ściętego drzewa iglastego wisiał szczytem w dół u sufitu, ozdobiony czerwonymi jabłkami, pierniczkami, orzechami.

Na nakrytym białym obrusem stole powinny się znaleźć zapalone świece i krzyż, w rodzinach górniczych stawiano dodatkowo zapaloną lampę górniczą. Pod stołem musiało być koniecznie coś metalowego - mógł to być młot górniczy, siekiera czy lemiesz pługa wiążące się z magią siły i mocy, które z żelaza miały przepłynąć do organizmu ludzkiego.

Prezenty na Śląsku przynosiło od zawsze Dzieciątko - prawdopodobnie było to nawiązanie do Trzech Króli, którzy składali hołd w Betlejem i przynieśli Dzieciątku dary.

Najpierw, choćby w skromny sposób, rodzice obdarowywali dzieci, dopiero z czasem upominki zaczęli sobie robić dorośli. Prezenty były w przeszłości skromne, bez zbytków i rozrzutności - słodycze, szalik, wystrugany przez kogoś z domowników konik. Zanim upowszechniła się choinka, prezenty były kładzione na parapecie albo dziecko wykładało na nie głęboki talerz lub swoją czapkę.

---